وسواس در مطالعه؛ علائم، دلایل و روش درمان

اگر بارها و بارها مطالب درسی را مطالعه می‌کنید، نگران این هستید که مطالعه شما کافی نباشد و یا موقع مطالعه دچار اضطراب شدید می‌شوید و خیلی زود هر آنچه که خوانده‌اید از ذهن شما می‌پرد، احتمالاً دچار وسواس در مطالعه شده‌اید و باید به فکر چاره باشید. این نوع از وسواس فکری را می‌توان به عنوان یک مشکل نسبتاً شایع بین دانش‌آموزان و داوطلبان کنکور در نظر گرفت که گاهی آسیب‌های جدی به درس و موفقیت تحصیلی آن‌ها وارد می‌کند. اما خبر خوب اینکه برای غلبه بر وسواس مطالعاتی، راه‌کارها و درمان‌های متعددی وجود دارند. امروز نیز در جهشینو تصمیم گرفتیم به بررسی همه دلایل، علائم و راه‌های درمان وسواس در مطالعه بپردازیم و همچنین به شما راه‌کارهایی برای پیشگیری از بروز چنین مشکلاتی ارائه دهیم. پس تا انتهای مطلب همراه ما باشید.

مقاله مرتبط: روش صحیح درس خواندن؛ روش مطالعه تک رقمی‌ها

وسواس در مطالعه چیست و چرا به وجود می‌آید؟

وسواس در مطالعه به مجموعه‌ای از تفکرات و تنش‌هایی در ذهن گفته می‌شود که دائماً ما را درباره کیفیت درس خواندن، میزان مطالعه، عدم وجود منابع درسی مناسب و مسائلی از این قبیل نگران می‌کنند.

فرد دچار وسواس مطالعاتی به صورت مداوم از خود می‌پرسد آیا به اندازه کافی درس خوانده‌ام؟ آیا منابع درستی را برای مطالعه انتخاب کرده‌ام؟ اگر سوالی در امتحان بیاید که آن را نخوانده باشم چه؟ و همین تفکرات در نهایت منجر به اضطراب مخربی می‌شود که احتمالاً نمرات شما را به شدت تحت تأثیر قرار خواهد داد.

اگر چنین نوعی از وسواس را تجربه کرده‌اید و یا همچنان با آن درگیر هستید می‌دانید که در این شرایط تمرکز روی درس بسیار دشوار خواهد بود. ممکن است بارها و بارها در یک صفحه توقف کنید و آن را بخوانید، اما در نهایت نیز مطلب را به خوبی فرا نگیرید.

دلایل وسواس در مطالعه؛ 4 عامل مخرب برای تمرکز شما

همان‌طور که اشاره کردیم عوامل و دلایل مختلفی وجود دارند که ممکن است منجر به پیدایش وسواس مطالعاتی دانش‌آموزان شوند. معمولاً دانش‌آموزانی که دنبال یادگیری عمیق و بهتر هستند این نوع از وسواس را تجربه می‌کنند. اما در ادامه دلایل بیشتری را با توضیح مختصر برای بروز چنین مشکلی با شما مطرح خواهیم کرد:

1.عدم تسلط کافی بر مطالب

اگر روی مطالبی که قرار است مطالعه کنید تسلط کافی نداشته باشید، دچار وسواس فکری خواهید شد. ممکن است به این دلیل بارها و بارها به سراغ کتاب بروید و بخش مشخصی را مطالعه کنید تا به آن مسلط شوید. اما این‌کار نه بر تسلط شما، بلکه به اضطراب شما اضافه خواهد کرد. در چنین شرایطی زمان زیادی را نیز از دست می‌دهید و استرس این‌که به خواندن همه مطالب نرسید شما را آزار خواهد داد. آیا تا به حال از دوره‌های تیپ و تست جهشینو چیزی شنیده اید؟ در این دوره‌ها به سراغ سخت‌ترین تست‌ها و سوالات رفته‌ایم تا به شما کمک کنیم تسط کافی بر تمامی مطالب درسی پیدا نمایید.

2.مقایسه خود با سایر دانش‌آموزان

وقتی با خود فکر می‌کنید به اندازه دوستان و سایر هم‌کلاسی‌های خود درس نخوانده‌اید، وسواس مطالعاتی به سراغ شما خواهد آمد. فکر این‌که نمی‌توانید مثل بقیه تست بزنید و آن‌ها نمره بهتری از شما خواهند گرفت باعث پیدایش افکار وسواسی در ذهن شما می‌شود و فشار مضاعفی را برای رسیدن به همه مطالب روی خود احساس خواهید کرد. فراموش نکنید این افکار می‌توانند حتی وقتی از دانش خوبی برخوردار هستید نیز به سراغ شما بیایند.

3.کمال گرایی

دانش‌آموزان کمال‌گرا معمولاً دچار وسواس می‌شوند؛ زیرا فکر می‌کنند باید تمامی جزئیات و نکات مطالب را به طور کامل و بی‌نقص یاد بگیرند. همین موضوع سبب می‌شود که به جای تمرکز بر یادگیری مفاهیم اصلی، انرژی و زمان زیادی را صرف غلبه بر استرس و ترس خود کنند. فراموش نکنید که کمال‌گرایی نه تنها به شما کمکی نخواهد کرد، بلکه بهره‌وری شما را نیز به شدت کاهش می‌دهد.

4.ترس از فراموشی مطالب درسی

گاهی به عنوان یک دانش‌آموز با خود فکر می‌کنیم که ممکن است مطالبی که خوانده‌ایم، سر جلسه امتحان از ذهنمان بپرد. در چنین مواقعی، وسواس مطالعاتی ذهن فرد را آزار می‌دهد، چرا که او مجبور می‌شود دوباره و دوباره مطالب را مرور کند تا مبادا چیزی از یادش برود. این ترس از فراموشی، که منجر به وسواس در مطالعه می‌شود، تمرکز شما را به شدت کاهش داده و در عین حال استرس شما را دوچندان خواهد کرد.

مقاله مرتبط: روزی چند ساعت درس بخوانیم؟ میزان ساعت مطالعه مناسب

علائم وسواس مطالعاتی چیست؟

حالا که این مطلب را می‌خوانید، شاید با خود فکر کنید که آیا شما هم دچار وسواس در مطالعه هستید یا خیر. باید بگوییم که این رفتارهای وسواسی معمولاً با یک سری علائم و نشانه‌ها همراه هستند. نشانه‌هایی که در ادامه فهرست کرده‌ایم را بررسی کنید؛ اگر آنها را در خود یافتید، احتمالاً از وسواس مطالعاتی رنج می‌برید:

• از اضطراب و تنش ذهنی بالایی هنگام مطالعه رنج می‌برید.
• هر مطلب را، حتی اگر ساده باشد، بارها و بارها تکرار می‌کنید.
• همیشه باید در یک مکان خاص و حالت خاص درس بخوانید.
• با جابجا شدن یکی از وسایل اطرافتان به راحتی تمرکز خود را از دست می‌دهید.
• حتی با وجود یادگیری کامل درس‌ها، باز هم استرس دارید و احساس می‌کنید هیچ چیز بلد نیستید.
• مطالعه شما معمولاً مدت زمان زیادی طول می‌کشد.
• در نهایت، از نتایج امتحان خود راضی نیستید و با خود می‌گویید: ای کاش بیشتر تلاش می‌کردم.

فراموش نکنید دوره‌های طول سال دهم، طول سال یازدهم و طول سال دوازدهم در جهشینو باعث خواهد شد وسواس درس خواندن خود را کنترل کنید. چرا که ما در این دوره‌ها برنامه ریزی کاملا درستی برای شما انجام می دهیم که با آن تمامی مطالب را بدون داشتن وسواس در مطالعه فرا خواهید گرفت.

بهترین روش‌های درمان وسواس مطالعاتی

حالا وقت آن رسیده که پس از بررسی علائم و دلایل، به درمان وسواس مطالعاتی بیندیشیم. فراموش نکنید که مطالعه یک مهارت است و باید آن را به درستی بیاموزید. اگر بدون توجه به اصول و نکات مهم، درس خواندن را آغاز کنید، احتمالاً با مشکلاتی مانند وسواس مطالعاتی مواجه خواهید شد.

اگر هم‌اکنون دچار این وسواس شده‌اید و احساس می‌کنید عملکرد درسی‌تان به این دلیل مختل شده است، جای نگرانی نیست. در ادامه، قصد داریم بهترین راهکارهای درمان وسواس مطالعاتی را با شما به اشتراک بگذاریم. این راهکارها عبارتند از:

خلاصه نویسی متون درسی؛ راه افزایش تمرکز

خلاصه ‌نویسی متون درسی از نکات کلیدی در درمان وسواس مطالعاتی است. در چنین شرایطی، حتی اگر بخواهید برای مرور درس‌ها به ابتدای کتاب بازگردید، مطالعه وقت زیادی از شما نخواهد گرفت. یادداشت‌ برداری همچنین به شما کمک می‌کند تمرکز خود را هنگام درس خواندن حفظ کنید. این روش به طور کلی یکی از شیوه‌های صحیح و مؤثر درس خواندن است.

برای موفقیت در کنکور و خلاصه نویسی صحیح و اصولی مطالب ما در جهشینو نیز کنار شما خواهیم بود. شرکت در همایش نجات این مجموعه به شما کمک می‌کند تا خلاصه‌ای از تمامی مطالب مهم داشته باشید و دیگر دچار وسواس فکری نشوید.

مقاله مرتبط: روش مطالعه دروس محاسباتی؛ آموزش جدیدترین روش‌ها

بهبود اعتماد به نفس؛ راه کنترل استرس هنگام مطالعه

اعتماد به نفس خود را افزایش دهید و به خود نگویید که نمی‌توانید از پس یک امتحان یا کتاب بر بیایید. این نکته خصوصاً برای دانش‌آموزان کنکوری بسیار مفید خواهد بود، چرا که این دسته از دانش‌آموزان معمولاً با نزدیک شدن به زمان کنکور استرس بالایی را تجربه می‌کنند و به همین دلیل وسواس مطالعاتی آن‌ها افزایش می‌یابد. همیشه با خود تکرار کنید که توانمند هستید و بهترین نتایج را در امتحان خواهید گرفت.

تعیین زمان و مبحث مطالعه؛ راه حل مدیریت زمان درس خواندن

بهتر است زمان و مبحث مطالعه را از پیش تعیین کنید. پیش مطالعه را همیشه در نظر بگیرید و مباحثی را که قرار است مطالعه کنید، محدود نمایید. برای این کار می‌توانید تعداد صفحات مشخصی را برای خود تعیین کنید و بگویید که در پایان روز مثلاً این تعداد صفحه در این زمان مشخص به اتمام خواهد رسید. بدین شکل، شما وقت خود را برای مطالعه وسواسی درس‌هایتان تلف نمی‌کنید و اضطراب نیز بر شما غلبه نخواهد کرد.

بیرون کردن افکار مزاحم؛ راه درمان وسواس مطالعاتی و افزایش تمرکز

اجازه ندهید افکار مزاحم به ذهن شما راه پیدا کنند. مثلاً نباید با خود بگویید اگر کنکور را خراب کنم چه؟ اگر سوالی ببینم که نخوانده باشم چه؟ اگر مطالعه من کم و بی‌کیفیت بوده باشد چه؟ همه این افکار دلایل اضطراب شما هستند و در نهایت وسواس در درس خواندن را به وجود می‌آورند. برای درمان وسواس مطالعاتی لازم است که تمام این افکار را از ذهن خود بیرون کنید و تمرکز خود را افزایش دهید.

آماده کردن شرایط مناسب مطالعه

این نکته را به خاطر بسپارید که وسواس یکباره از بین نمی‌رود و باید برای مبارزه با آن ممارست به خرج دهید. مثلاً اگر قبلاً به سراغ منابع بسیار زیادی برای مطالعه می‌رفتید، از تعداد آنها کم کنید و تنها منابعی را مطالعه کنید که واقعاً به درد شما می‌خورند. همچنین می‌توانید در دوره‌ها و آزمون‌هایی شرکت کنید که سوالات مهم را پوشش می‌دهند. با این کار مطمئن می‌شوید که تمام نکات مهم را فرا گرفته‌اید.

به کارگیری تکنیک‌های ریلکسیشن

برای مقابله با وسواس فکری در زمینه درس خواندن، چاره‌ای جز مدیریت استرس خود ندارید. می‌توانید از تکنیک‌های ریلکسیشن یا همان ذهن آگاهی استفاده کنید. با این تکنیک‌ها دیگر اضطراب و استرس سابق را تجربه نخواهید کرد و بدین ترتیب تمرکز شما روی درس افزایش خواهد یافت. استرس یکی از دلایل اصلی وسواس مطالعاتی است و باید آن را کنترل کنید تا بر وسواس خود نیز فائق آید.

عدم ایجاد وقفه حین مطالعه

گاهی اوقات پیچیدگی و سنگینی بعضی درس‌ها باعث می‌شود شما آنها را رها کنید، استرس بگیرید و وقتی دوباره باز می‌گردید احساس کنید هرگز قدرت فراگیری آن را نخواهید داشت. در زمان شروع همچین مباحثی، بین مطالعه مکث نکنید. این کار خستگی ذهن شما را افزایش می‌دهد و همچنین باعث می‌شود به زمانبندی خود نرسید. شاید ۵ دقیقه استراحت مشکلی نداشته باشد، اما مکث طولانی‌ مخرب‌تر بوده و موجب ایجاد وسواس مطالعاتی خواهد شد.

چگونه از وسواس در مطالعه پیشگیری کنیم؟

اگر به طور کامل دچار وسواس مطالعاتی نشده‌اید اما احساس می‌کنید که افکار شما به سمت این مشکل پیش می‌روند، بهتر است هرچه سریع‌تر به فکر پیشگیری از آن باشید. پیشگیری از وسواس در مطالعه کار دشواری نیست و با انجام چند راهکار ساده می‌توانید از آن جلوگیری کنید. مهمترین راهکارهای پیشگیری از وسواس مطالعاتی به شرح زیر هستند:

• پذیرفتن نواقص خود: بپذیرید که هیچ‌کسی کامل نیست و هیچ مطالعه‌ای بی‌نقص نخواهد بود. به جای تمرکز بر کمال‌گرایی، بر یادگیری از اشتباهات و پیشرفت تمرکز کنید.
• اهمیت استراحت‌های منظم: استراحت‌های مناسب و منظم بخش مهمی از موفقیت شما در مطالعه هستند. با استراحت‌های کوتاه و به موقع، می‌توانید تمرکز خود را حفظ کرده و از وسواس فکری جلوگیری کنید.
• برنامه‌ریزی دقیق: برای مطالعه خود برنامه‌ریزی دقیقی داشته باشید. این کار به شما کمک می‌کند که مطالعه خود را با نظم و ترتیب انجام دهید و از پراکندگی ذهنی جلوگیری کنید. برای دانش‌آموزان کنکوری، داشتن برنامه‌ریزی منظم و واقع‌بینانه کلید موفقیت است.

مقاله مرتبط: افزایش ساعت مطالعه؛ بدون خستگی درس بخون

کلام آخر

وسواس در مطالعه عاملی بازدارنده در مسیر موفقیت شما خواهد بود، اما خبر خوب این است که با شناخت دلایل و علائم آن، و با استفاده از راهکارهای صحیح و اصولی می‌توانید بر این مشکل غلبه کنید. یادگیری مهارت‌های مطالعه، مدیریت استرس و افزایش اعتماد به نفس از مهم‌ترین اقدامات برای رهایی از این چالش هستند. فراموش نکنید که هیچ‌کسی کامل نیست و یادگیری هر مطلبی نیازمند صبر و تلاش مستمر است. با برنامه‌ریزی درست، خلاصه‌نویسی و بهره‌گیری از تکنیک‌های آرامش‌بخش، بدون نگرانی و اضطراب مسیر موفقیت تحصیلی خود را با آرامش و اطمینان بیشتری طی کنید.

سوالات متداول

نویسنده : تیم تحریریه جهشینو

تیم تحریریه جهشینو متشکل از برترین اساتید و مشاوران کنکور کشور است. هر یک از اعضای این تیم سال‌ها تجربه تدریس و مشاوره در حوزه کنکور را در کارنامه خود دارند. این اساتید با شناخت کامل از ساختار کنکور و دروس مختلف، بهترین و کاربردی‌ترین مطالب را برای موفقیت شما در کنکور گردآوری کرده‌اند.