نحوه صحیح مرور مطالب خوانده شده؛ معرفی 4 تکنیک مؤثر!

فرایند یادگیری و درس خواندن یک فرایند آسان و قابل برنامه‌ریزی است که با تعیین اهداف و پایبند بودن به آنها، تمام افراد می‌توانند در آزمون‌هایی مانند کنکور موفق شوند. یکی از مهمترین کلیدهای موفقیت در آزمون سراسری و امتحانات نهایی، یادگیری نحوه صحیح مرور مطالب خوانده شده است. یادگیری مطالب برای بار اول و تسلط روی آنها اولین قدم در مسیر موفقیت است و استفاده از ابزارهای مختلف برای تثبیت این اطلاعات به همان اندازه اهمیت دارد.

در این مقاله به بررسی نحوه صحیح مرور مطالب خوانده شده، اهمیت چرخه یادگیری، راه‌های جلوگیری از فراموشی و استفاده از ابزارهای مختلف برای مرور درس‌های خوانده شده می پردازیم تا بتوانید بهترین بازدهی را از مطالعه خود داشته باشید.

چرا مرور مطالب خوانده شده اهمیت دارد؟

با اینکه هزاران سال است که نسل‌های مختلف انسان پا روی این کره خاکی گذاشته‌اند و تحقیقات زیادی بر روی توانایی ذهنی انسان انجام گرفته، اما همچنان بخش‌های زیادی از این ابرکامپیوتر برای ما دست نیافتنی است و سوالات زیادی درباره نحوه عملکرد آن وجود دارد.

همین اطلاعات محدود و پیچیدگی ذهن مانع می‌شوند تا نتوان از روش‌ها و راه‌حل‌های موثری برای افزایش سطح یادگیری بهره برد و حافظه را تقویت کرد. همین ایرادات باعث شده تا نیاز به مرور دائم اطلاعات داشته باشیم چرا که هنوز توان طبقه‌بندی مناسب اطلاعات و امکان دسترسی مجدد به آنها را نداریم. در این شرایط نظریه منحنی فراموشی ابینگهاوس یک راه‌حل مناسب برای بهبود فرایند یادگیری و تقویت حافظه به‌شمار می‌رود.

ابینگهاوس در منحنی فراموشی بیان می‌کند که انسان اطلاعات جدید را به سرعت فراموش می‌کند، مگر اینکه مرور مکرر داشته باشد. این منحنی نشان می‌دهد که مرور در فواصل زمانی مشخص می‌تواند میزان یادآوری و یادگیری را به‌شکل قابل توجهی افزایش دهد.

عوامل موثری که بر فراموشی مطالب تاثیر دارند شامل سه مورد اساسی است:

• نوع و پیچیدگی اطلاعات
• کیفیت یادگیری اولیه
• میزان ارتباط اطلاعات جدید با دانش قبلی

بهترین زمان برای مرور مطالب خوانده شده

ابینگهاوس نحوه صحیح مرور مطالب را براساس زمانی که باید مطالب بازخوانی شده تا در حافظه ماندگار شوند با یک ترتیب مشخص بیان می‌کند. یکی از مهمترین نتایج نظریه منحنی فراموشی ابینگهاوس، تاکید بر تکرار با فاصله است. او نشان داد که مرور اطلاعات در فواصل زمانی مشخص، به جای مطالعه مکرر در یک زمان کوتاه، باعث بهبود یادآوری و تثبیت در حافظه بلندمدت می‌شود. بهترین روش مرور دروس و الگوی تکرار بافاصله به شرح زیر است:

1. مرور فوری: مرور درس بلافاصله پس از یادگیری
2. مرور کوتاه مدت: مرور مجدد مطالب خوانده شده 24 ساعت بعد از یادگیری
3. مرور میان مدت: بازخوانی مطالب قبلی بعد از یک هفته
4. مرور بلند مدت: خواندن دوباره همان مطلب بعد از یک ماه
5. مرور نهایی: مطالعه مجدد درس برنامه ریزی شده برای بار آخردر سه ماه بعد

اگر اهداف درسی و درس خواندن با یک برنامه‌ریزی دقیق و براساس مرور با فاصله زمانی باشد، نه‌تنها درسی فراموش نمی‌شود، بلکه یادآوری مطالب در شرایط سخت و حل مسائل پیچیده هم بسیار آسان‌تر خواهد شد.

معرفی بهترین روش ها و تکنیک ها برای مرور دروس

حال که به اهمیت مرور مطالب و درس خواندن هدفمند پی بردیم وقت آن رسیده که بهترین روش مرور دروس را یاد بگیریم. این روش‌ها هم در مطالعه اولیه و هم مرور دوره‌ای کاربرد دارند و برای هرسطح و آزمونی که قصد شرکت دارید، قابل استفاده هستند.

مرور دسته بندی شده

مرور دسته‌بندی شده برای افرادی که می‌خواهند در کنکور سراسری شرکت کنند یکی از بهترین روش‌های یادآوری است. این مرور مخصوصاً برای افرادی که مطالعه مرتب و هدفمند دارند، کاربردی است. در مرور دسته‌بندی شده شما مطالب را به دسته‌های کوچک‌تر و مشخصی دسته‌بندی می‌کنید. به‌طور مثال در هنگام مرور درس زیست، تمام مطالب بخش زیست گیاهی را پشت سر هم و پیوسته مرور می‌کنید و از خواندن مطالب پراکنده از بخش‌های دیگر خودداری می‌کنید.

این مدل مرور، هم به برقراری ارتباط بین مطالبی که از کتاب‌های مختلف هستند کمک می‌کند، هم برای حل انواع تست ترکیبی و درک بهتر مطالب، کاربرد دارد. بعد از دوره مرور هم می‌توانید نمونه سوالات و تست‌های مربوطه را حل کنید که به شما در فرایند یادگیری و دوره کمک می‌کند.

مرور از طریق آموزش

آموزش دادن مطالب به دیگران را می‌توان بهترین روش مرور دروس برای دانش‌آموزان معرفی کرد. بسیار پیش آمده که قبل از امتحانات سوالاتی برای دیگران پیش آمده و جواب دادن به آنها باعث شده آن سوال برای مدت زیادی در ذهن افراد تثبیت شود.

استفاده از آموزش برای مرور آن هم برای مطالب سختی که یادگیری و به‌یادآوردنشان آسان نیست یک روش معقول است. این روش مغز شما را به تفکر عمیق‌تر وادار می‌کند و حتی یک نقشه ذهنی برای موقعیت مرور در ذهن شما شکل می‌گیرد که هر زمان با یادآوری آن شرایط، مطالب را هم مجدداً به‌یاد می‌آورید.

استفاده از خلاصه نویسی

خلاصه نویسی یک نحوه صحیح مرور مطالب خوانده شده است. این روش شاید در خواندن ابتدایی برای شما وقت‌گیر باشد، چرا که باید بخشی از زمان خود را به نوشتن خلاصه اختصاص دهید، اما برای مرورهای بعدی کار شما بسیار راحت می‌شود، چرا که می‌توانید به نکات و یادداشت‌های خود مراجعه کنید و زمان کمتری را برای پیدا کردن مطالب بگذارید.

این روش همچنین مهمترین مطالب را برای شما بولد می‌کند و از هجوخوانی و پراکندگی اطلاعات که باعث سردرگمی و کاهش تمرکز می‌شود جلوگیری می‌کند. تهیه فلش کارت هم یکی از روش‌های درس خواندن براساس خلاصه نویسی است که می‌توانید در شرایط مختلف آنها را حمل کرده و مرور کنید.

بسیاری از افراد با پیچیده کردن شرایط درس خواندن خود و مراجعه به منابع سخت تلاش می‌کنند تا ره صدساله را یک شبه طی کنند، در حالی‌که همین روش باعث افت تحصیلی و کند شدن یادگیری می‌شود. یادگیری قدم به قدم و اجرای نحوه صحیح مرور مطالب خوانده شده بهترین روش برای بالا بردن سطح علمی است. در این روش فشار یادگیری یکباره کاهش پیدا می‌کند و با آموزش پله‌ای، تمام قطعات پازل یک درس، سرجای درست خود قرار می‌گیرد.

چگونه از ابزارها و تکنولوژی برای مرور استفاده کنیم؟

برای مرور مطالب به‌‌صورت علمی و کارآمد نرم‌افزارهای متعددی وجود دارند که می‌توانند به سازماندهی، تکرار با فاصله و یادگیری عمیق کمک کنند. با اینکه پیدا کردن نحوه صحیح مرور مطالب خوانده شده برای همه آسان نیست اما استفاده از این نرم‌افزارها یک قدم مثبت برای یادگیری هرچه بهتر و جلوگیری از فراموشی است.

معرفی بهترین اپلیکیشن ها برای مرور دروس

نرم افزار Anki

نرم افزار انکی یک نرم افزار مبتنی بر الگوریتم تکرار بافاصله است که از همین طریق بهترین روش مرور دروس را در اختیار افراد قرار می‌دهد. فرقی نمی‌کند که داوطلب کنکور سراسری هستید یا می‌خواهید مدرک زبان خود را بگیرید، Anki یک نرم‌افزار ویژه با قابلیت همگام‌سازی با دستگاه‌های مختلف است که می‌توانید آن را روی گوشی همراه یا کامپیوتر شخصی خود نصب کنید و با طراحی فلش کارت‌های متنی، صوتی و یا تصویری، درس‌های خود را در فواصل زمانی مشخصی مرور کنید.

نرم افزار Quizlet

این نرم افزار امکان طراحی فلش کارت‌های شخصی را می‌دهد و با دسترسی باز آنلاین و آفلاین، در مرور مطالب درسی بسیار کمک کننده است. همچنین این نرم‌افزار حالت‌های مختلف مرور را مانند تست و یادآوری دارد و به شما این امکان را می‌دهد تا با یک برنامه‌ریزی دقیق و جامع، برای آزمون‌های پیشرو آماده شوید.

نرم افزار Chipper

یک اپلیکیشن مناسب برای برنامه‌ریزی و مدیریت مطالب خوانده شده که به شما کمک میکند تا زمان‌بندی دقیق و مناسبی را برای مطالعه داشته باشید. این اپلیکیشن بهترین روش مرور دروس را با امکان اضافه کردن تاریخ برنامه‌های آتی به شما می‌دهد و از سردرگمی در اجرای دقیق روند مطالعه جلوگیری می‌کند.

نرم افزار Forest

یکی از جذابترین اپلیکیشن‌ها برای انگیزه دادن و بررسی سیر مطالعاتی، اپلیکیشن جنگل است. در این برنامه شما با تعیین زمان اولیه درس خواندن، یک درخت می‌کارید و با هربار مرور و مطالعه همان درس، درخت‌های جدیدی می‌کارید. هرچقدر مطالعه شما مستمر باشد و تعداد درختان بیشتر شود، شما به بار علمی بیشتری دست یافته و انگیزه بیشتری می‌گیرید. این اپلیکیشن نماد واقعی به ثمر نشستن تلاش و دانش افراد است.

اشتباهات رایج در مرور و نحوه اجتناب از آنها

با اینکه مرور مطالب برای یادگیری بهتر آنها و به حافظه سپردن عمیق است اما هر مروری در روند یادگیری موثر نیست. خیلی از داوطلبان کنکور دوره‌های مطالعاتی طولانی را طی می‌کنند و بیشتر از 90% سایر افراد برای این آزمون وقت می‌گذارند، اما بخاطر اشتباهاتی که در مرور و بازخوانی مطالب دارند، بازدهی بسیار پایینی سرجلسه خواهند داشت. رایج‌ترین اشتباهات در مرور شامل موارد زیر است:

• عدم ارتباط مطالب با تجربیات و مفاهیم قبلی
• مرور بیش از حد
• عدم ارزیابی میزان یادگیری
• تکیه بر یک روش مرور
• مرور بی‌هدف و بدون برنامه‌ریزی
• مرور در شرایط نامناسب
• عدم اولویت بندی مطالب
• مرور بدون فاصله
• مرور منفعلانه

اگر در هنگام مرور دروس هرکدام از این شرایط رخ دهد و داوطلب نتواند بهترین روش مرور دروس را پیاده کند، تنها وقت خود را تلف کرده و بهترین موقعیت برای موفقیت را از دست می‌دهد. اگر نمی‌خواهید در دسته این افراد قرار بگیرید و بازدهی درس خواندن و مطالعه خود را بالا ببرید، حتماً از این روش‌ها اجتناب کنید و به جای آن از نحوه صحیح مرور مطالب خوانده شده به طریق زیر استفاده کنید.

1. از روش‌‌های مرور فعال و متنوع مانند نقشه ذهنی، منحنی فراموشی و فلش کارت استفاده کنید.
2. برنامه‌ریزی دقیق برای مطالعه و همچنین تکرار بافاصله داشته باشید.
3. از پیشرفت خود بازخورد منظم بگیرید. این‌کار با زدن تست‌های دوره‌ای و بررسی تعداد پاسخ‌های درست و غلط انجام می‌گیرد.
4. از ابزارهای کمکی مختلف برای بهبود فرایند مرور کمک بگیرید.

سخن پایانی

نحوه صحیح مرور مطالب خوانده شده ارتباط عمیقی با برنامه‌ریزی دقیق و هدفمند دارد. اگر می‌خواهید از مطالعه خود بیشترین بهره را ببرید حتماً این نکته را درنظر داشته باشید که فواصل زمانی مشخص برای مرور بسیار اهمیت دارد و هرچقدر بیشتر بر هدف و برنامه خود متعهد باشید، درس خواندن برای شما آسان‌تر می‌شود و بازدهی آن هم بالاتر می‌رود.