درس خواندن در شب؛ بررسی مزایا و معایب

درس خواندن در شب بین خیلی‌ها حتی دانشجویان محبوب است. بسیاری از داوطلبان کنکور و دانش آموزان به دلایل مختلف ترجیح می‌دهند که شب‌ها درس بخوانند. اصلاً شب، سکوت و آرامشش برای آن‌ها حال و هوای دیگری دارد، اما این افراد نمی‌دانند که واقعاً کار درستی انجام می‌دهند یا نه. داوطلبان کنکوری که شب را برای مطالعه انتخاب می‌کنند صبح را تا حوالی ظهر می‌خوابند و به این ترتیب قصد دارند کمبود خواب خود را جبران کنند. دانش آموزانی که شب‌ها درس می‌خوانند، بعد از ظهرها که از مدرسه برمی‌گردند چند ساعتی می‌خوابند تا جبران نخوابیدن شب گذشته شود. اینکه چنین زمان‌هایی برای درس خواندن و خواب مناسب هستند یا نه و اصلاً این روش صحیح است یا غلط را در ادامه بررسی می‌کنیم. پس تا انتهای مطلب با جهشینو همراه باشید.

بهترین زمان درس خواندن؛ تایم‌های طلایی مطالعه

بهترین زمان مطالعه شب است یا روز؟ چه ساعاتی در طول شبانه روز مغز بیشترین ظرفیت و آمادگی برای یادگیری مطالب را دارد؟ این‌ها سوالاتی هستند که موقع برنامه‌ریزی ذهن شما را درگیر می‌کنند.

هیچ یافته علمی وجود ندارد که درس خواندن در شب هیچگونه بازدهی ندارد، اما از طرفی محققان عنوان کرده‌اند که ساعات طلایی مطالعه در طول شبانه‌روز بین ساعت‌های ۱۰ صبح تا ۲ بعد از ظهر و از ساعت ۴ بعد از ظهر تا ۱۰ شب هستند.

چرا که در این زمان‌ها مغز بیشترین آمادگی برای یادگیری و تثبیت مطالب را دارد. از طرفی با توجه به ترشح شدن بسیاری از هورمون‌های مربوط به حافظه و یادگیری در ساعت‌های ۱۱ شب تا ۴ صبح توصیه می‌کنند که در این ساعت‌ها خواب باشید تا مغزتان اطلاعاتی که در طول روز دریافت کرده را پردازش و تثبیت کند و آن‌ها را به خاطر بسپارد. کمترین ساعت‌های عملکرد و بازدهی مغز بین ساعت‌های ۴ تا ۷ صبح است و به همین دلیل بهتر است در این زمان‌ها نیز درس نخوانید. زمان طلایی برای مطالعه دروسی مانند ریاضی و فیزیک صبح‌ها است.

بررسی درس خواندن در شب؛ شب زنده‌دار باشیم یا سحرخیز؟

ترجیح بسیاری از دانش آموزان درس خواندن در شب است. چون معتقد هستند که شب سکوتی دارد که در طول روز آن را تجربه نمی‌کنند و تصور می‌کنند شب‌ها به دلیل ساکت بودن محیط تمرکز بیشتری خواهند داشت. می‌خواهم به شما بگویم که درس خواندن در شب ممکن است برای بعضی افراد واقعاً بازدهی بیشتری نسبت به روز داشته باشد و این مسئله به خود شخص بستگی دارد و در دانش آموزان مختلف، متفاوت است.

البته درس خواندن در شب به معنای این نیست که اصلاً نخوابید، بلکه باید در طول روز به مقدار کافی بخوابید تا شب‌نخوابی شما جبران شود. هرچند همانطور که گفتم از نظر علمی این کار درست نیست و ممکن است آسیب‌های جبران‌ناپذیری به سلامتی شما وارد کند. اگر از دسته شب‌زنده‌داران هستید به دو نکته زیر برای مطالعه در شب توجه کنید.

شرایط مطالعه در شب؛ این شرایط رو برقرار کن!

بدن ما دارای یک ساعت فیزیولوژیک است که به طور اتوماتیک ساعت خواب و بیداری ما را تنظیم می‌کند و فرمان ترشح هورمون‌ها در ساعات خاصی از مغز صادر می‌شود. نور روز باعث عملکرد ساعت فیزیولوژیک می‌شود، بنابراین اگر شب‌ها درس می‌خوانید حتماً از طریق نور مصنوعی روشنایی مورد نیاز بدن خود را تامین کنید.

تغییر زمان مطالعه؛ سحرخیز باش تا کامروا شوی!

اگر مدت‌هاست بدن شما به درس خواندن در شب عادت کرده، سعی کنید به تدریج از ساعت بیداری شب کم کنید و به ساعات مطالعه در روز اضافه کنید. به این ترتیب طی چند هفته بدن شما به یک روتین نرمال برمی‌گردد و می‌توانید روزانه درس بخوانید و شب‌ها به راحتی بخوابید  زیرا صبح‌ها مغز در آماده‌ترین حالت ممکن قرار دارد و قدرت تمرکز و یادگیری شما در بالاترین سطح خواهد بود.

بررسی معایب و مزایای درس خواندن در شب

شب بیدار ماندن و مطالعه برای بسیاری از دانش آموزان لذت‌بخش‌تر و راحت‌تر است. حتی بسیاری از والدین تصور می‌کنند اگر فرزندشان شب بیداری نکشد و شب‌ها درس نخواند تلاش کافی نکرده است! برای فهمیدن درست یا غلط بودن این باور، معایب و مزایای مطالعه در شب را در جدول زیر خلاصه کرده‌ام.

مزایای مطالعه در شب؛ در سکوت و آرامش درس بخون!

اینکه شب‌ها درس بخوانید چند نکته مثبت هم برای شما به همراه دارد. شب‌ها سکوت و آرامش عجیبی در خانه، کوچه، ساختمان و همه جا برقرار است و این یعنی مطالعه در سکوت و آرامش! درس خواندن در این شرایط مناسب کسانی است که بسیار به صداهای محیط حساس هستند و حواسشان به راحتی با کوچک‌ترین صدایی پرت می‌شود. با حذف عوامل حواس‌پرتی محیطی تمرکز شما هم افزایش پیدا می‌کند و در نتیجه یادگیری بهتری خواهید داشت. علاوه بر این‌ها با مطالعه پیش از خواب اطلاعات بیشتر در حافظه می‌مانند و مطالبی که شب‌ها می‌خوانید به مدت طولانی‌تری در مغز شما باقی می‌مانند.

معایب درس خواندن در شب؛ به مغزت استراحت بده!

دانش آموزانی که جغد شب هستند و مطالعه در شب را ترجیح می‌دهند، روزها سر کلاس درس خواب‌آلود هستند. در نتیجه یادگیری آن‌ها سر کلاس که بخش مهمی از فرایند مطالعه است؛ به شدت پایین می‌آید و بازدهی قبل را نخواهد داشت. همچنین پس از برگشتن از مدرسه ساعت‌های زیادی می‌خوابند، خسته و کرخ می‌شوند و بعد از ظهرها با کسالت و عدم تمرکز درس می‌خوانند.

همچنین کسانی که شب‌ها مطالعه می‌کنند، از یک لایف استایل غلط پیروی می‌کنند و به سلامت جسمی خود آسیب‌های جبران‌ناپذیری می‌زنند. در طول شب خبری از نور خورشید نیست و ساعت بیولوژیک بدن آن‌ها به خوبی عمل نمی‌کند. در نتیجه ترشح بسیاری از هورمون‌ها از جمله سراتونین که در حافظه و یادگیری بسیار موثر است، در بدن آن‌ها دچار اختلال می‌شود. علاوه بر اینکه این افراد در طول روز کسل عصبانی و بداخلاق هستند، باید شب‌ها زمان بیشتری را صرف یادگیری یک مطلب ساده‌تر کنند؛ چون آمادگی ذهن برای یادگیری در روز بیشتر است. زیرا مغز شب‌ها استراحت می‌کند، اطلاعات روز قبل را پردازش می‌کند و صبح‌ها آماده یادگیری مطالب جدید است.

اثرات شب بیدار ماندن به مدت طولانی؛ عوارض شب نخوابیدن

با وجود مزایایی که برای شب بیدار ماندن و درس خواندن گفتم به هیچ عنوان مطالعه در شب را توصیه نمی‌کنم. چرا که آسیب‌های جبران ناپذیری به سلامتی شما می‌زند و در طولانی مدت حتی ممکن است باعث عدم نشاط و افسردگی شما شود. دچار کم‌کاری تیروئید شوید، ریزش مو پیدا کنید، حتی دچار اضافه وزن شوید و در مجموع ترشح هورمون‌ها در بدنتان مختل شود.

اما اگر شب‌ها درس نخوانیم باز هم می‌توانیم از مزایای مطالعه در شب بهره‌مند شویم؟ بله! شما می‌توانید آن شرایط را به شکل دیگری برای خود ایجاد کنید. مثلاً اگر به سکوت و آرامش بیشتری نیاز دارید، در اتاق خود درس بخوانید یا از کتابخانه برای مطالعه در روز استفاده کنید که در آن سکوت و آرامش مطلق برقرار است. اتاق خود را خلوت کنید و توجه خود را از جزییات مسائلی که در اطرافتان می‌گذرند دور کنید تا عوامل حواس‌پرتی برای شما به حداقل برسند.

سخن آخر

درس خواندن در شب مزایایی دارد که بسیاری از دانش آموزان به این دلیل شب‌ها بیدار می‌مانند و درس می‌خوانند. از جمله مزایای مطالعه در شب برخورداری از سکوت و آرامش، افزایش تمرکز و حذف عوامل حواس‌پرتی محیطی است. اما این کار معایب بسیار زیادی دارد و به همین دلیل به طور کلی توصیه می‌شود که روزها درس بخوانید و شب‌ها به موقع بخوابید. اجازه بدهید که ساعت فیزیولوژیک بدنتان به درستی عمل کند و هورمون‌های مختلفی که شب‌ها ترشح می‌شوند کارشان را انجام دهند تا هم تمرکز و یادگیری بیشتری داشته باشید و هم از سلامت جسمانی برخوردار شوید. مثل همیشه جهشینو پذیرای نظرات و کامنت‌های شما عزیزان است.